Notatka z lekcji dla klasy II gimnazjum "Trudny wiek XI"

Daty:

1031 - atak na Polskę księcia kijowskiego i cesarza niemieckiego, ucieczka Mieszka II z Polski

1034 – powstanie ludowe przeciw władzy Piastów i religii chrześcijańskiej

1034-1039 – okres anarchii w Polsce

1038 – najazd na Małopolskę i Wielkopolskę księcia czeskiego Brzetysława, kradzież relikwii św. Wojciecha

1039 - Kazimierz I Odnowiciel przejmuje władzę w Polsce

1076 – Bolesław Śmiały królem

Postacie:

Mieszko II (król)

↓

Kazimierz Odnowiciel (książę)

↓

Bolesław Śmiały (król)

• Mieszko II - był synem i następcą Bolesława Chrobrego; panował w latach 1025-1034
• Kazimierz I Odnowiciel - był to książę z dynastii Piastów, który w latach 1034-1058 miał władzę nad Polską
• biskup Stanisław ze Szczepanowa - polski duchowny katolicki, biskup krakowski, męczennik; znany ze sporu z Bolesławem Śmiałym, skazany na śmierć przez króla
• Gall Anonim - kronikarz pochodzący najprawdopodobniej z Francji.; przybył do Polski prawdopodobnie z orszakiem księcia Bolesława Krzywoustego
• Wincenty Kadłubek - polski kronikarz, dziejopisarz, kancelista i kapelan nadworny Kazimierza II Sprawiedliwego
• Brzetysław - książę Czech od 1035 z dynastii Przemyślidów; wykorzystał sytuację wewnętrzną Polski i panujące bezkrólewie w 1038 r., najechał i złupił Wielkopolskę i Małopolskę, zabrał do Czech relikwie św. Wojciecha
• Bolesław Śmiały – król Polski, dążył do wzmocnienia władzy królewskiej w Polsce; znany ze sporu z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa

Pojęcia:

• powstanie ludowe - bunt ludności wywołany niezadowoleniem niższych warstw społeczeństwa z władzy

Przyczyny kryzysu państwa polskiego za Mieszka II

            W 1031 roku nastąpił jednoczesny najazd na ziemie polskie ze strony Niemiec i Rusi – bracia Mieszka II chcieli ziem także dla siebie; pomagali im w tym władcy Niemiec i Rusi Kijowskiej. Mieszko II został pozbawiony tronu i musiał uchodzić z kraju.

Zmiany terytorialne państwa w czasie kryzysu pierwszych Piastów (1031-1039)

• utrata Śląska i Małopolski na rzecz Czech,
• usamodzielnienie się Mazowsza od Polski.

Od 1039 r. Kazimierz Odnowiciel stopniowo odzyskuje ziemie polskie: Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie, Mazowsze, Małopolskę i Śląsk. Przenosi stolicę państwa do Krakowa.

Polska Kazimierza Odnowiciela

Drużyna zamienia się w rycerzy

Po powrocie z wygnania Kazimierz zastał pusty skarbiec. Nie miał za co utrzymać drużyny. Przyjął więc rozwiązanie zachodnioeuropejskie i zaczął nadawać członkom drużyny ziemię (lenno, byli jego wasalami), z której mieli się sami utrzymać (poprzez pracę swoich poddanych).

Przyczyny i skutki konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem

Biskupa oskarżono o zdradę (prawdopodobnie sprzeciwił się królowi). Miał zostać osądzony i skazany na śmierć – zamordowany na stopniach ołtarza w Kościele na Skałce. Jego ciało zostało rozczłonkowane, a fragmenty ciała rozesłane po całym kraju ku przestrodze. Atak na biskupa był przyczyną buntu możnych, który skończył się ucieczką króla, który już nigdy nie powrócił do kraju. Władzę przejął jego brat Władysław Herman.

Legenda o 

Notatka nr 2 z lekcji dla klasy VII sp. "Wiosna Ludów"

Wiosna Ludów to określenie wystąpień w latach 1848-1849 w których społeczeństwa walczyły o swoje prawa, zmianę ustroju lub zjednoczenie. Wiosna oznacza nadejście zmian. Tak jak w naturze, po zimie przychodzi ciepło i ustępuje mróz. Tak samo odnosiło się to do tamtych czasów. Nadszedł czas przemian, nowe nurty zaczęły pchać społeczeństwo ku demokracji. Dlaczego „Ludów”? Gdyż społeczeństwa wzięły sprawy w swoje ręce i postanowiły dokonać przemian polityczno-społecznych.

Przyczyny:

• niezadowolenie społeczeństw z ustaleń kongresu wiedeńskiego,
• domaganie się władzy przez burżuazję w zachodniej Europie,
• żądanie zjednoczenia we Włoszech i Niemczech (kraje te były podzielone na wiele niezależnych państewek),
• narody zamieszkujące Cesarstwo Austriackie dążyły do niepodległości (m.in. Węgrzy, Włosi),
• dążenie do uwłaszczenia chłopów (nadania im ziemi i zniesienie poddaństwa),
• wysokie ceny żywności (spowodowane zarazą ziemniaczaną i nieurodzajem) – głód,
• wzrost znaczenia burżuazji (bogatego mieszczaństwa), która dążyła do zmiany istniejących stosunków politycznych i społecznych,
• walka z feudalizmem - walka o swobodę działalności gospodarczej, kapitalizm.

 

Przebieg

            Rewolucja w Wiedniu zaczęła się 13 marca 1848 r. Przerażony żądaniami studentów i robotników, kanclerz Klemens von Metternich musiał udać się na emigrację do Anglii. Cesarz ustanowił nowy rząd, który ogłosił konstytucję. Powołano gwardię narodową i uwłaszczono chłopów. We wrześniu rząd wycofał wprowadzone reformy i wybuchło powstanie. Po tygodniach powstańcy musieli skapitulować, a Polak - generał Józef Bem przedostał się na Węgry i wstąpił w szeregi powstańców węgierskich.

            Dwa dni po wybuchu zamieszek w Wiedniu, 15 marca 1848 r. rozpoczęło się powstanie na Węgrzech, które miało doprowadzić do wyzwolenia kraju spod panowania austriackiego. Powołano parlament i niezależny od Austrii rząd, na którego czele stanął Lajos Kossuth. Wojska Austriackie zajęły stolicę kraju i przyłączyły Węgry do Austrii. W tym właśnie powstaniu zasłużył się Polak generał Józef Bem, który na Węgrzech jest bohaterem narodowym.

            W 1848 r. wybuchła rewolucja w Królestwie Neapolu i Królestwie Obojga Sycylii. Władcy chcieli stłumić rozruchy i wprowadziły reformy oraz konstytucję.

            W lutym 1848 r. doszło do walk w wielu miastach niemieckich. Dążono do przeprowadzenia reform politycznych, uchwalenia konstytucji i zwołania parlamentu. W marcu 1849 r. parlament uchwalił konstytucję. Cofnięto wszystkie reformy, gdyż Niemcy bali się Rosji oraz Austrii, które nie popierały zmian w sąsiednim Związku Niemieckim.

             W zaborze austriackim jak i pruskim dążono do zniesienia cenzury i odzyskania wolności, podobnie jak w innych krajach.

Skutki dla Europy:

•  podważenie autorytetu władców poprzez wymuszenie na nich reform politycznych,
• rozwinięcie się świadomości narodowej - umocniła się wola walki o niepodległość,
• w niektórych krajach wzrosły wpływy burżuazji (głównie we Francji),
• ze wsi zostały usunięte przeżytki średniowiecza (takie jak daniny),
• wzrost znaczenia chłopstwa poprzez np. całkowite uwłaszczenie chłopów w Niemczech i Austrii, likwidację pańszczyzny; zaczęli oni brać udział w życiu politycznych, we Francji np. uzyskali prawa wyborcze).

Wszystkie ruchy rewolucyjne zostały stłumione. Utrzymała się konstytucja w Królestwie Sardynii, prawo wyborcze we Francji i zniesienie feudalizmu w krajach niemieckich. Robotnicy i najuboższe warstwy społeczeństw zaczęły bardziej przychylać się do idei socjalistycznych – zyskali świadomość swoich praw. Drogi robotników i mieszczaństwa rozeszły się.

Kraje, których nie objęła Wiosna Ludów:

•  Imperium Rosyjskie - feudalizm i absolutyzm były bardzo dobrze rozwinięte,
• Anglia - nie było absolutyzmu, ale funkcjonowała monarchia parlamentarna; już dawno zaczęto budować kapitalizm.

Notatka nr 1 z lekcji dla klasy VII sp. "Kongres wiedeński"

Daty:

1814-1815 - czas trwania kongresu
1815 - zakończenie kongresu

Pojęcia:

„Stary ład” – stary porządek polityczny sprzed rewolucji francuskiej i epoki napoleońskiej
Legitymizm - niepodważalne prawo każdego władcy „z bożej łaski” do tronu.
Równowaga sił - określa stan, w którym żadne państwo nie góruje nad innymi i nie posiada możliwości podporządkowania sobie innych państw.
Naród - wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków.
Święte Przymierze - Przymierze zostało zawarte z inicjatywy cara Rosji Aleksandra I, przez: Rosję, Austrię i Prusy. W latach 1816-1817 do Świętego Przymierza zaproszono wszystkie kraje europejskie z wyjątkiem Turcji, jako kraju niechrześcijańskiego.
Konserwatyzm - ideologia, która bazuje na hasłach obrony porządku społecznego oraz umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet.
„Tańczący kongres” - w trakcie kongresu odbywała się duża ilość spotkań towarzyskich - balów, na których wprowadzono nowy rodzaj tańca - walc

Postać:

Klemens von Metternich - był jedną z głównych postaci na kongresie wiedeńskim i wielkim propagatorem restauracji (odrodzenia monarchii).

Przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego: 

• uporządkowanie spraw w Europie po okresie władzy Napoleona Bonaparte,
• przywrócenie granic państw europejskich sprzed rewolucji,
• nawiązanie stosunków dyplomatycznych.

Kongres wiedeński odbył się w stolicy Austrii – Wiedniu.

Postanowienia:

• utworzenie Związku Niemieckiego z pod przewodnictwem Austrii,
• utworzenie Królestwa Polskiego połączonego unią personalną z Rosją,
• przyłączenie północnych Włoch do Austrii,
• utworzenie Królestwa Obojga Sycylii,
• oddanie władzy w Państwie Kościelnym papieżowi,
• połączenie Belgii z Holandią w Królestwo Niderlandów,
• utworzenie Federacji Szwajcarskiej (przyjęła zasadę wieczystej neutralności),
• powrót Francji do granic sprzed 1792 r.

Skutki:

Miejsca głównych wystąpień przeciwko porządkowi wiedeńskiemu: Francja (rewolucja lipcowa), Królestwo Polskie (powstanie listopadowe), Królestwo Niderlandów (rewolucja w Brukseli).

Rewolucja lipcowa 1830 we Francji (Francja monarchią)
Punktem zapalnym, który doprowadził do wybuchu rewolucji była próba rozwiązania Izby Deputowanych. Wydarzenia lipcowe uczyniły królem Ludwika Filipa Orleańskiego i uczyniły go nim niemal z przymusu, postawiono mu bowiem wybór - albo korona, albo wygnanie z kraju. Wyborowi towarzyszyło znaczne zmniejszenie władzy królewskiej.

Rewolucja w Brukseli przeciwko Holendrom (Belgia niepodległym państwem)
Rewolucja wybuchła w celu obrony swobód obywatelskich oraz oddzielenia Belgii od Holandii.

Powstanie listopadowe w Warszawie
Polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium Rosyjskiemu, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, a zakończyło się 21 października 1831 roku.

Inne skutki:

• wprowadzenie cenzury,
• rozbudowanie policji,
• powstanie „tajnych związków”.

Notatka dla klasy II gimnazjum "Polska pierwszych Piastów"

Gród - średniowieczna osada obronna otoczona murem, w której centralnymi punktami są: siedziba namiestnika i kościół. W grodzie mieszkali również dowódcy drużyny książęcej. Na terenie wokół grodu pojawiały się podgrodzia.

Podgrodzie - średniowieczna osada tuż obok grodu. Zamieszkiwali ją: drużyna, kupcy, rzemieślnicy i rolnicy. Nie zawsze była otoczona murem obronnym.