2.3 Notatka z lekcji dla klasy II gimnazjum. Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim

Przyczyny Wielkiej wojny z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411:

1. Nie rozwiązano sprawy Pomorza i innych ziem polskich zajętych przez Krzyżaków;
2. Szybko rosła potęga polsko-litewskiego państwa, mogąca znacznie zmienić układ sił na niekorzyść Krzyżaków;
3. Poparte przez Litwinów powstanie antykrzyżackie na Żmudzi; 
4. Oświadczenie przedstawiciela króla Polski o ewentualnym poparciu zbrojnym powstania na Żmudzi.

 W sierpniu 1409 rok krzyżackie oddziały zajęły ziemię dobrzyńską. Polacy nie byli przygotowani do wojny. Następne miesiące upłynęły na przygotowaniach. Polacy urządzili łowy w Puszczy Białowieskiej. Zasolone mięso spławili w dół Wisły, aby rycerze mieli co jeść. Tymczasem zakon pozyskał jako sojusznika króla Węgier. Trzy dni przed bitwą posłowie władcy wręczyli Jagielle akt wypowiedzenia wojny. Polacy połączyli siły z Litwą. Obie armie pomaszerowały prosto na Malbork. Oba wojska spotkały się rankiem 15 lipca 1410 roku pod Grunwaldem. Armia polsko-litewska ukryła się w cieniu lasów. Znajdowało się tam ok. 30 tysięcy ludzi. Wśród nich 15 tysięcy jazdy polskiej, 10 tysięcy lekkiej jazdy litewskiej i kilka tysięcy piechoty. W bitwie walczyły również oddziały tatarskie. Krzyżacy stojący w lipcowej spiekocie dysponowały 20 tysiącami ludzi, w tym 15 tysięcy ciężkiej jazdy. Zwłoka w rozpoczęciu walki sprawiła, że wielki mistrz krzyżacki posłał królowi dwa nagie miecze. Był to obraźliwy gest, który miał sprowokować Władysława Jagiełłę do rozpoczęcia bitwy. Około południa rozległ się dźwięk trąb. Polscy rycerze odśpiewali pieśń "Bogurodzica". Na rozkaz Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda jako pierwsza zaatakowała Krzyżaków lekka jazda, która miała przeprowadzić zwiad. Okazało się, że Krzyżacy wykopali przez cała długość pola "wilcze doły". Myśleli, ze jako pierwsza do boju ruszy ciężka jazda, która powpada w pułapki i już z nich nie wyjdzie. Okazało się inaczej. Zakuci w stal rycerze zmusili byli do ucieczki lekkozbrojnych Litwinów, po czym puścili się za nimi w pogoń. Był to poważny błąd Krzyżaków, gdyż osłabili swoje główne siły. Potem do boju ruszyły polskie chorągwie.Ulrich von Jungingen oraz prawie wszyscy dostojnicy zakonu polegli na polu bitwy.
Oblężenie Malborka
W roku 1411 obie strony zawarły pierwszy pokój w toruński, na mocy którego:

1. Królestwo Polskie odzyskało ziemię dobrzyńską;
2. Zakon krzyżacki zrezygnował ze Żmudzi na okres życia księcia Witolda;
3. Ziemia chełmińska  przeszła ponownie pod panowanie Krzyżaków;
4. Zakon krzyżacki jako odszkodowanie i za wykup jeńców zobowiązał się zapłacić 6 milionów groszy czeskich.

1413 - unia w Horodle
1414 - sobór w Konstancji