Klasa III gimnazjum. Lekcja nr 8 "Ostatni król Polski"

Ostatnia wolna elekcja w Rzeczpospolitej miała miejsce w 1764 roku. Zwolennikom reform w kraju, skupionym wokół rodziny Czartoryskich (tzw. Familia), udało się podporządkować sejm konwokacyjny, w czasie którego przeprowadzono szereg reform państwa:

– utworzenie komisji skarbowej, która miała kontrolować i nadzorować wydatki i dochody państwa,
– utworzenie komisji wojskowej, która ograniczyła uprawnienia hetmanów,
– zniesiono przysięgi posłów na instrukcje,
– uchwalono regulamin obrad sejmu,
– postanowiono stworzyć sieć przedstawicielstw dyplomatycznych Rzeczpospolitej w Europie.
Królem, przy poparciu carycy Katarzyny II i obozu politycznego Familii, został wybrany Stanisław August Poniatowski.
Młody król na samym początku swojego panowania próbował przeprowadzić serię reform, które miały poprawić sytuację Rzeczpospolitej. Na sejmie konwokacyjnym uchwalono zmiany w systemie głosowania w sprawach skarbowych i ekonomicznych (większościowe zamiast jednomyślnego), starano się ograniczyć władzę hetmanów i wprowadzić cło generalne. Dodatkowo król powołał do życia „Komisję dobrego porządku dla miast królewskich” i „Konferencję króla z ministrami”, mające usprawnić rządzenie. Oprócz tego powołał w roku 1765 Szkołę Rycerską, wzorowaną na istniejących w Europie szkołach oficerskich. Wiele z tych reform zostało jednak zaprzepaszczonych w wyniku działania Mikołaja Repnina i jego działań na sejmie zawiązanym pod węzłem konfederacji radomskiej (sejm repninowski 1767- 1768), poza tym ograniczono pole do manewru króla ustanawiając prawa kardynalne, mające być podstawą ustroju Rzeczpospolitej.
Wybuchła przeciwko królowi i rosyjskiej dominacji konfederacja barska (1768 – 1772) i będący jej następstwem I Rozbiór były wstrząsem dla wielu środowisk w Rzeczpospolitej. Stąd też  podjęte na sejmie rozbiorowym (1773 – 1775) próby naprawy Rzeczpospolitej. Dzięki jego decyzjom powołano do życia Komisję Edukacji Narodowej (1773), mającą zreformować system szkolnictwa, jak również utworzono Radę Nieustającą, będącą zalążkiem stałego rządu. Składała się z 36 konsyliarzy i pięciu departamentów. Jednocześnie próbowano doprowadzić do poprawienia sytuacji armii, powiększając ją do 30 tysięcy.
Lata pomiędzy 1772 a 1788 to okres mecenatu królewskiego i wspierania polskiej kultury. Król stworzył nowoczesne miejsce spotkań dla swojego otoczenia w pałacu w Łazienkach, gdzie na obiadach czwartkowych spotykała  się elita Rzeczpospolitej. Król wspierał też mecenatem wielu wybitnych artystów, w tym włoskiego malarza Marcello Bacciarelii'ego. Oprócz tego dbał on o rozwój miast.